POROZMAWIAJMY O BEZPIECZEŃSTWIE
Działania na rzecz BRD | Dekada działań 2021-30
Trzy dekady czasu na realizację Wizji Zero
21-02-2020 | tekst: Maciej Kalisz | foto: archiwum
Nieprzypadkowo na miejsce międzynarodowej konferencji poświęconej bezpieczeństwu na drodze wybrano Sztokholm. Podczas spotkania przedstawiciele ponad 80 państw przyjęli program działań na najbliższą dekadę.
Od ponad 20 lat funkcjonuje określenie Wizja Zero. Wymyślili ją Szwedzi, którzy w reakcji na tragiczne zdarzenia z tamtejszych dróg postanowili definitywnie rozwiązać ich przyczyny. Postawiono od razu ambitny cel, redukcji do zera liczby ofiar śmiertelnych i ciężko rannych. I co najważniejsze, przygotowali do tego plan działania, który parlament przyjął jako strategię narodową.
Ale przede wszystkim zaczęto od zmiany sposobu myślenia społeczeństwa. Na pierwszym miejscu postawiono ludzkie zdrowie i życie, którego nie powinno tracić się w następstwie zdarzenia drogowego. Za przestrzeganie tej wartości odpowiedzialność spoczywa na wszystkich bez wyjątku. I każdy powinien to mieć na uwadze podejmując swoje decyzje jako pieszy, rowerzysta, kierowca, pasażer czy projektant i wykonawca drogi bądź urzędnik kształtujący przepisy.
W praktyce na przestrzeni dwóch dekad między innymi przebudowano infrastrukturę drogową z układów 1+1 na przemienne 2+1, zmieniono system szkolenia na kierowców, wprowadzono obowiązek dla dzieci jazdy na rowerze w kasku, a na wyposażenie autobusów blokadę alkoholową, rozbudowano system nadzoru nad prędkością, jak i zwiększono kary za jej przekraczanie. Efekt, w 2000 roku na szwedzkich drogach zginęło 591 osób, w 2019 roku statystyka ta spadła do 223 osób, czyli o 62 procent. Dziś Szwecja, obok Wielkiej Brytanii i Holandii, ma w Europie najniższy wskaźnik zabitych na milion mieszkańców.
W porównaniu do tego sytuacja w Polsce może wyglądać nadzwyczaj optymistycznie. W 2000 roku w wyniku wypadków drogowych zginęło 6294 osób, a w 2019 roku 2906 osób. Nastąpił więc spadek o 54 procent. Jednak to złudny wynik, bowiem w przeliczeniu liczby zabitych na milion mieszkańców mamy jeden z najtragiczniejszych wskaźników. Według danych za 2016 rok gorzej było tylko w Bułgarii i Rumunii oraz na Łotwie.
Niemniej na przestrzeni ostatnich lat zauważalna jest poprawa bezpieczeństwa na drogach Europy. Liczba tragicznych w skutkach wypadków zmalała o ponad 40 procent, a ciężko rannych o blisko 20 procent. Obecnie dzienny bilans to około 3 tysiące wypadków, 3,6 tysiące poszkodowanych i 70 zabitych.
Uczestnicy spotkania w Sztokholmie zadeklarowali wdrożenie działań dążących do redukcji tych liczb o 50 procent do 2030 roku. Celem długoterminowym, zbieżnym ze szwedzką Wizją Zero, jest całkowite wyeliminowanie tych statystyk do 2050 roku. Odnosi się to również do krajów spoza kontynentu europejskiego.
Aby to osiągnąć potrzebne są wielopłaszczyznowe działania lokalne, jak i wspólne na szczeblu międzynarodowym. Za takie można już uznać planowane w Polsce zmiany w Ustawie Prawo o ruchu drogowym nadające pieszym pierwszeństwo jeszcze przed przejściem (co zbliży nasze przepisy do tych obowiązujących w Europie), zwiększenie sankcji dla kierowców przekraczających o 50 km/h limit prędkości poza obszarem zabudowanym czy rozbudowę automatycznego nadzoru nad ruchem drogowym.
W skali Europy to między innymi dalsza budowa i modernizacja sieci transportowej (TEN-T) oraz wprowadzanie nowych elementów obowiązkowego wyposażenia samochodów. Od czerwca 2021 roku będzie ich kilka, w tym system automatycznego hamowania, monitorowania zmęczenia kierowcy, inteligenty tempomat czy asystent utrzymania wybranego pasa ruchu, jak i urządzenie zapisujące - na zasadzie czarnej skrzynki z samolotu - parametry jazdy.
Kolejne kroki skierowane będą w stronę zrównoważonego transportu z dominującą rolą komunikacji zbiorowej i ruchu jednośladów, ograniczania emisji spalin, promocji elektromobilności, jak też aktywności fizycznej.
Zobowiązano się ponadto do zebrania sprawdzonych pomysłów i działań oraz zebranych doświadczeń, które dostępne będą dla wszystkich zainteresowanych poprawą bezpieczeństwa krajów. Opracowany na tej bazie raport ma być gotowy do 2024 roku.
